14.03.2025
მცირე და მიკრო ბიზნესის შეზღუდვები
მცირე და მიკრო ბიზნესისთვის განკუთვნილი სპეციალური საგადასახადო რეჟიმები ქართველი მეწარმეებისთვის ბიზნესის კეთების მოსახერხებელი და მომგებიანი საშუალებაა, თუმცა ამ რეჟიმებთან დაკავშირებული რეგულაციები ხშირად დამაბნეველია და არ არის სრულად ცნობილი გადასახადის გადამხდელებისთვის.
ამ სტატიაში განვიხილავთ მთავარ ნიუანსებს, რომლებიც აუცილებლად უნდა იცოდეს ინდმეწარმემ, რომელიც სარგებლობს ან აპირებს ისარგებლოს მცირე ან მიკრო ბიზნესის სტატუსით.
მცირე ბიზნესის დაწყების და დასრულების თარიღი
მცირე ბიზნესის სტატუსი არ ამოქმედდება იმ დღეს, როცა რეგისტრირდებით ინდივიდუალურ მეწარმედ და არც მაშინვე, განაცხადის გაგზავნის მომენტიდან. იგი ძალაში შედის შემდეგი თვის პირველი რიცხვიდან.
მაგალითად, თუ განაცხადი შეიტანეთ 15 მარტს, მცირე ბიზნესის რეჟიმი ამოქმედდება მხოლოდ 1 აპრილიდან.
შესაბამისად, ყველა შემოსავალი, რომელიც მიიღეთ რეჟიმის ოფიციალურ ამოქმედებამდე, ჩაითვლება სტანდარტულად და უნდა აისახოს წლიურ საშემოსავლო დეკლარაციაში. ამ შემოსავლებზე დაგეკისრებათ 20%-იანი გადასახადი შემოსავალსა და ხარჯებს შორის სხვაობაზე - ანუ მოგებაზე.
გარდა ამისა, თუ გადაწყვეტთ შეწყვიტოთ მცირე ბიზნესის სტატუსით სარგებლობა, ცვლილება ასევე ძალაში შევა მხოლოდ მომდევნო წლის 1 იანვრიდან.
რეკომენდაცია: თუ გეგმავთ ბიზნესის დაწყებას, აუცილებლად მიმართეთ მცირე ბიზნესის სტატუსს მანამ, სანამ პირველ შემოსავალს მიიღებთ, ამგვარად თავიდან აიცილებთ ზედმეტ საგადასახადო ვალდებულებებს.
აკრძალული საქმიანობა
საქართველოს მთავრობის N415 დადგენილებით განსაზღვრულია იმ სახის საქმიანობის ჩამონათვალი, რომლის განხორციელებაც აკრძალულია მცირე და მიკრო ბიზნესის რეჟიმებით სარგებლობისას. თუ თქვენ ახორციელებთ ერთ-ერთ ასეთ საქმიანობას, ვერ შეძლებთ შეღავათიანი დაბეგვრის სისტემებით სარგებლობას. ამიტომ, მიკრო ან მცირე ბიზნესის სტატუსის მიღებამდე, საჭიროა დაადასტუროთ, რომ არ ეწევით აკრძალულ საქმიანობას.
მცირე ბიზნესისათვის აკრძალულ საქმიანობათა სია:
- საქმიანობები, რომლებიც საჭიროებენ ლიცენზიას ან ნებართვას;
- საქმიანობები, რომელთა განხორციელებას სჭირდება მნიშვნელოვანი ინვესტიცია (აქციზური საქონელი);
- უცხოური ვალუტის გაცვლა;
- სამედიცინო, არქიტექტურული, იურიდიული, აუდიტორული, საკონსულტაციო (მათ შორის საგადასახადო კონსულტაცია) საქმიანობები;
- სათამაშო ბიზნესი (კაზინო);
- პერსონალის შერჩევის საქმიანობა (HR).
მიკრო ბიზნესისთვის აკრძალული საქმიანობის ჩამონათვალი:
- საქმიანობა, რომელიც მოითხოვს ლიცენზიას ან ნებართვას.
- საქმიანობის სახეები, საიდანაც შემოსავალი შეიძლება აღემატებოდეს 30000 ლარს კალენდარული წლის განმავლობაში.
- უცხოური ვალუტების გაცვლა.
- სამედიცინო, არქიტექტურული, იურიდიული, აუდიტის, საკონსულტაციო (მათ შორის, საგადასახადო კონსულტაციის) საქმიანობა.
- სათამაშო ბიზნესი (კაზინო).
- ვაჭრობა (გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც ხორციელდება საქონლის გადამუშავება/გადამუშავება და შემდგომი მიწოდება).
თუ ჯერ მცირე/მიკრო ბიზნესის სტატუსი მიიღეთ, ხოლო შემდეგ საქმიანობა შეცვალეთ და დაიწყეთ აკრძალული საქმიანობებიდან რომელიმეს განხორციელება, აუცილებლად უნდა გააუქმოთ საშეღავათო სტატუსი.
თუ შემოსავლების სამსახური აუდიტის დროს დაადგენს, რომ ახორციელებთ აკრძალულ საქმიანობას, სტატუსი რეტროსპექტულად გაუქმდება და ყველა შემოსავალი გადაითვლება საშემოსავლო გადასახადის 20%-ით.
რეკომენდაცია: 1. გადაამოწმეთ, რომ არ ახორციელებთ აკრძალულ საქმიანობას.
2. გაითვალისწინეთ, რომ დოკუმენტებში და კონტრაქტებში აუცილებელია საქმიანობის ზუსტი ფორმულირება.
3. განსაკუთრებული ყურადღება მიაქცეთ საკონსულტაციო საქმიანობის აკრძალვას. თუ გსურთ მიკრო/მცირე ბიზნესის სტატუსის შენარჩუნება, სასურველია შეიკავოთ თავი ნებისმიერი საკონსულტაციო საქმისგან.
შემოსავალი, რომელიც გამონაკლისს წარმოადგენს
აკრძალული საქმიანობის გარდა, დადგენილება N415 ასევე განსაზღვრავს შემოსავლის სახეების სიას, რომელთა გათვალისწინება არ ხდება სპეციალური საგადასახადო რეჟიმების ფარგლებში.
რაც გულისხმობს, რომ ასეთი შემოსავალი არ გიკრძალავთ მცირე/მიკრო ბიზნესის რეჟიმის გამოყენებას, თუმცა ამ შემოსავლების გათვალისწინება მოგიწევთ საშემოსავლო გადასახადში, წლიურ დეკლარაციაში და მათგან მიღებული შემოსავალი დაიბეგრება სტანდარტული 20%-იანი განაკვეთით.
მცირე ბიზნესის შემთხვევაში სია ასე გამოიყურება:
- ქონების იჯარით/უძრავი ქონების ქირით გაცემით მიღებული შემოსავალი;
- პროცენტის სახით მიღებული შემოსავალი;
- სესხის გაცემიდან მიღებული შემოსავალი;
- სათამაშო ბიზნესიდან მიღებული მოგება;
- ჩუქება;
- ნამეტი შემოსავალი, რომელიც მიღებულია შემდეგი ქონების რეალიზაციით: ა) უძრავი ქონება ბ) ავტოსატრანსპორტო საშუალება გ) ფასიანი ქაღალდები
- მემკვიდრეობით მიღებული ქონება და მისგან მიღებული შემოსავალი;
- დივიდენდების სახით მიღებული შემოსავალი;
- როიალტის სახით მიღებული შემოსავალი;
- ვალის პატიებით მიღებული შემოსავალი;
- პარტნიორის წილის რეალიზაციით მიღებული ნამეტი;
- სამშენებლო მომსახურებით მიღებული შემოსავალი, თუ მომსახურების მიმღები არის საქართველოს საგადასახადო კოდექსით განსაზღვრული საწარმო, ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი.
მიკრო ბიზნესის შემთხვევაში
- ქონების იჯარით/უძრავი ქონების ქირით გაცემა..
- პროცენტის სახით მიღებული შემოსავალი.
- სესხის გაცემიდან მიღებული შემოსავალი.
- სათამაშო ბიზნესიდან მიღებული მოგებები.
- ჩუქება.
- ნამეტი შემოსავალი, რომელიც მიღებულია შემდეგი ქონების რეალიზაციით: ა) უძრავი ქონება; ბ) ავტოსატრანსპორტო საშუალება; გ) ფასიანი ქაღალდები.
- მემკვიდრეობით მიღებული ქონების სახით მიღებული შემოსავალი.
- დივიდენდის სახით მიღებული შემოსავალი.
- როიალტის სახით მიღებული შემოსავალი.
- ვალის პატიებით მიღებული შემოსავალი.
რეკომენდაცია: შეინახეთ ცალკეული ჩანაწერები მცირე/მიკრო ბიზნესის შემოსავლებისა და გამონაკლისების ქვეშ მყოფი შემოსავლების შესახებ. ჩვენი სერვისი მხარს უჭერს შემოსავლის ცალკე აღრიცხვას. თუ თქვენ აწარმოებთ ბიზნესს მცირე/მიკრო ბიზნესის სისტემის ფარგლებში, მაგრამ გაქვთ შემოსავალი, რომელიც არ განეკუთვნება მას სწორად გადაანაწილებს და ავტომატურად შექმნის სხვადასხვა დეკლარაციებს თქვენი საჭიროების მიხედვით.
საგადასახადო ბაზა
მცირე და მიკრო ბიზნესის შემთხვევაში, შემოსავალი გულისხმობს არა მოგებას (ანუ შემოსავალსა და ხარჯს შორის სხვაობას), არამედ მთლიანი შემოსავლის ოდენობას ხარჯების გამოკლების გარეშე.
ეს ნიშნავს, რომ მცირე ბიზნესის 1%-იანი გადასახადი ვრცელდება თქვენი გაყიდვების სრულ ოდენობაზე, და არა მხოლოდ იმაზე, რაც რეალურად რჩება ხარჯების გაწევის შემდეგ.
შესაბამისად, თუ თქვენი პროდუქციის ან მომსახურების თვითღირებულება მაღალია, შეღავათიანი რეჟიმის გამოყენება შესაძლოა არ იყოს თქვენთვის მომგებიანი.
გარდა ამისა, ეს მიდგომა პირდაპირ მოქმედებს თქვენს წლიურ შემოსავლის ლიმიტზეც — რაც უფრო მაღალია თქვენი ღირებულება, მით სწრაფად იწურება 500,000/30,000 ლარის ლიმიტი, რაც შეიძლება გავლენა იქონიოს სტატუსის შენარჩუნებაზე.
მცირე/მიკრო ბიზნესის სტატუსის შემოსავლის ლიმიტი
მცირე ბიზნესისთვის წლიური შემოსავლის ლიმიტი შეადგენს 500,000 ლარს, ხოლო ღვინისა და აგროტურიზმის სფეროებისთვის 700,000 ლარს. აღნიშნული ლიმიტის გადაჭარბება დასაშვებია მხოლოდ ორჯერ ზედიზედ. ლიმიტის მესამედ ზედიზედ გადაჭარბების შემთხვევაში სტატუსი ავტომატურად გაუქმდება.
ასევე, თუ წლიური შემოსავალი გადააჭარბებს 500,000/700,000 ლარს, გადასახადის განაკვეთი იცვლება და 1%-ის ნაცვლად გადაიხდით 3%-ს.
გაითვალისწინეთ, რომ აღნიშნულ ლიმიტში არ შედის იმ საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი, რომელიც მოხვდება გამონაკლისთა სიაში (მაგალითად, ჰონორარი, დივიდენდი, როიალტი და სხვა).
მაგალითად, თუ თქვენი მცირე ბიზნესის ფარგლებში მიღებული შემოსავალია 499,000 ლარი და ამასთან ერთად მიიღეთ 2,000 ლარი დივიდენდის სახით, ლიმიტს არ გადააჭარბებთ, რადგან ეს დამატებითი 2,000 ლარი არ ითვლება მცირე ბიზნესის შემოსავლის ბაზაში.
მიკრო ბიზნესისთვის წლიური შემოსავლის ლიმიტი შეადგენს 30,000 ლარს. მიკრო ბიზნესის შემთხვევაშიც, გამონაკლის სიაში მოცემული შემოსავლები არ იანგარიშება ლიმიტში.
მაგალითად, თუ თქვენმა მიკრო ბიზნესის შემოსავალმა შეადგინა 29,000 ლარი და დამატებით მიიღეთ 5,000 ლარი დივიდენდების ან როიალტის სახით, ლიმიტი კვლავ არ იქნება დარღვეული, რადგან ეს შემოსავლები არ ითვლება მიკრო ბიზნესის ლიმიტში.
რეკომენდაცია: წინასწარ დაგეგმეთ თქვენი შემოსავლები, რათა არ გადააჭარბოთ ლიმიტებს. თუ ხედავთ, რომ მიკრო ბიზნესის ლიმიტს უახლოვდებით, დროულად გაითვალისწინეთ მცირე ბიზნესზე გადასვლის შესაძლებლობა. ასევე, მცირე ბიზნესის სტატუსის გაუქმების შემთხვევაში, მნიშვნელოვანია შეაფასოთ, რამდენად მოგებიანია აქმიანობის გაგრძელება სტანდარტული დაბეგვრის სისტემაში ან, საჭიროების შემთხვევაში, მისი გადატანა იურიდიულ პირზე.
დღგ-ს გადახდის ვალდებულება
მიკრო ბიზნესი არ შეიძლება იყოს დღგ-ის გადამხდელი. როდესაც მიიღებთ დღგ-ს გადამხდელის სტატუსს, იძულებული იქნებით უარი თქვათ მიკრობიზნესის სტატუსზე.
მცირე ბიზნესის განაცხადი არ მოქმედებს დღგ-ის გადახდის ვალდებულებაზე. დღგ-ს გადახდისგან თავისუფლდებიან მხოლოდ ინდივიდუალური მეწარმეები, რომლებიც ახორციელებენ ბრტყელ გადასახადს (პარიკმახერები, ავტომექანიკოსები, მცხობელები). ეს ნიშნავს, რომ ბოლო 12 თვის განმავლობაში დასაბეგრი გაყიდვების ზღვრის 100 000 ლარის მიღწევის შემდეგ, თქვენ მოგიწევთ დღგ-ს დარიცხვა და გადახდა.
ინდივიდუალური მეწარმეებისთვის, რომლებიც ხდებიან დღგ-ს გადამხდელები, სააღრიცხვო თვალსაზრისით უფრო რთული რეგულაციებია. კერძოდ, გასათვალისწინებელია გაყიდვები და შესყიდვები არა საბანკო ანგარიშიდან თანხის მიღების ან დებეტის, არამედ ვალდებულებების წარმოშობის თარიღით (მაგალითად, ინვოისის თარიღით). ამასთან დაკავშირებით დღგ-ს.
გადამხდელებს ურჩევენ დაუკავშირდნენ ბუღალტერს; თავად ჩანაწერების შენახვა ადვილი არ იქნება.
აუცილებელია იმის გაგება, რომ ყველა შემოსავალი არ ექვემდებარება დღგ-ს და, დიდი ალბათობით, თუ საქონელს/მომსახურებას ყიდით უცხოელ მყიდველებს, არასოდეს გადააჭარბებთ 100 000 ლარს. წაიკითხეთ მეტი ჩვენს სახელმძღვანელოში დღგ-ს შესახებ ინდივიდუალური მეწარმეებისთვის.
რეკომენდაცია: წინასწარ შეისწავლეთ თქვენი გაყიდვები ექვემდებარება დღგ-ს თუ არა, სწორად გამოთვალეთ 100 000 ლარის ლიმიტი ბოლო 12 თვის განმავლობაში და ასევე დღგ-ის გადამხდელად დარეგისტრირების შემდეგ დაუკავშირდით დღგ-თან მუშაობის გამოცდილ ბუღალტერს.
თანამშრომლების აყვანა
მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ინდივიდუალურ მეწარმეს არ შეუძლია თანამშრომლის ყოლა; ეს შეზღუდვები არ ვრცელდება მცირე ბიზნესზე.
მცირე/მიკრო ბიზნესის სტატუსის გაუქმების საფუძველი
არსებობს რამდენიმე მიზეზი, რის გამოც შეიძლება მიკრო/მცირე ბიზნესის სტატუსი გაგიუქმდეთ. ზოგიერთ შემთხვევაში, ეს შეიძლება მოხდეს როგორც თქვენი, ასევე შემოსავლების სამსახურის გადაწყვეტილებით.
მცირე ბიზნესისთვის სტატუსის გაუქმების მიზეზი შესაძლოა გახდეს:
- აკრძალული საქმიანობის განხორციელება
- ორი წლის განმავლობაში ზედიზედ ლიმიტის გადაჭარბება
- ერთი კალენდარული წლის განმავლობაში სალარო აპარატის გამოუყენებლობის გამო 3 ჯარიმის მიღება
მიკრო ბიზნესისთვის სტატუსის გაუქმების საფუძველია:
- რეგისტრაცია დღგ-ს გადამხდელად
- თანამშრომლების აყვანა
- 30 000 ლარიანი ლიმიტის გადაჭარბება
- 45 000 ლარზე მეტი ღირებულების ინვენტარის შეძენა
მცირე ბიზნესის შემოსავლის გავლენა ქონების გადასახადზე
საქართველოში მოქმედებს უძრავი ქონების გადასახადი, რომელიც ვრცელდება როგორც უძრავ ქონებაზე, ასევე მანქანებსა და სხვა სატრანსპორტო საშუალებებზე. წელიწადში 40 000 ლარზე ნაკლებ შემოსავალს არ იხდიან, ხოლო 40-დან 100 ათასამდე შემოსავალს შეღავათით იხდიან. მცირე ბიზნესის შემთხვევაში უძრავი ქონების გადასახადის მიზნებისთვის თქვენი შემოსავლის გამოსათვლელად, მცირე ბიზნესის შემოსავალი იყოფა 4-ზე. ანუ, მაგალითად, თუ მცირე ბიზნესის მთლიანი შემოსავალი იყო 100 000 ლარი, მაშინ არაუძრავი ქონების გადასახადის მიზნებისთვის ეს იქნება 100 000/4 = 25 000 ლარის გადახდა არ არის საჭირო. გადასახადი.